Refik Halit KARAY
Anayurtta yapılan devrimleri günü gününe izliyor, bu devrimleri olumsuz koşulları zorlayarak biz de uyguluyorduk. Cuma tatilinin pazara çevrilmesine dair Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Haziran 1935’te kabul edilen kanunu Antakya’da ilk olarak “Yenigün” gazetesinde uyguladık. “Yenigün”, bu kanunun Türkiye’de yürürlüğe girmesinden itibaren artık Cuma günü yerine Pazar günleri yayınlanmaya başlamıştı. Bu uygulama diğer devrimlerde olduğu gibi gerici ve yobazları aleyhimize kışkırtan yeni bir propaganda vesilesi oluşturdu. Ama biz yılmadık. Tehditlere, tahriklere aldırmadan yolumuza göz kırpmadan devam etik. Ve bu savaştan da galip çıktık.
Dil Devrimini de tıpkı öteki devrimler gibi içtenlikle karşıladık. Bizi öz benliğimize kavuşturan Dil Devrimi sonrası temiz Türkçeye geçmek için gücümüzün yettiği kadar uğraştık. Hatay’dan araştırarak derlediğimiz öztürkçe kelime ve deyimleri günü gününe Türk Dil Kurumu’na iletiyorduk. O zaman Halep’te oturan ve 1925 yılına kadar Mustafa Kemal’in önderliğindeki ulusal kurtuluş mücadelesine muhalefet ettikten sonra saflarımıza katılan 150’liklerden ünlü edebiyatçı Refik Halit Karay da aynı yolu izliyordu. Karay da yazılarında öztürkçe kelimeleri titizlikle kullanıyor, bu arada derlediği arı Türkçe kelimeleri Ankara’ya Türk Dil Kurumu’na gönderiyordu. Arada sırada Antakya’ya da gelerek bir kaç gün kalan Refik Halit’le yakın ilişkimiz vardı. 1925 yılındaki Şapka Devriminden sonra şapka giyen ilk ve tek 150’likti. Bu yüzden Suriye ve Lübnan’a yerleşmiş 150’liklerin hepsi kendisini boykot ederek Karay’la ilişkilerini kesmişlerdi. Bir gün Halep’te rahmetliyle konuşurken Atatürk devrimleri söz konusu olunca Refik Halit bana aynen şunları söylemişti:
-Yahu, ben bugünkü rejim için muhalif olmuştum. İlk zamanlarda Mustafa Kemal’i gelip geçici bir maceraperest sanmıştık. Fakat aldandığımızı sonra anladık. Mustafa Kemal rejimine karşı muhalefet, en hafif tabiriyle cinayettir.
Türk edebiyatının parlak isimlerinden olan Refik Halit Karay merhum, Anayurt dışında kaldığı süre boyunca Fransızların bir koz olarak kullanmak amacıyla kendisine yaptıkları çeşitli cazip teklifleri, hatta kendisine önerilen Humus Muhafızlığını (Valiliğini) kabul etmemiş dürüst bir vatanseverdi.
