Samih Azmi EZER
1922 yılında Samih Azmi Ezer Antakya’da “Selamet-i Belde” adlı bir Cemiyet kurdu. Cemiyetin programında Hatay’da kültürel, ekonomik, ticari kalkınmayı hızlandırmak ve her yönden gelişmeyi sağlamak amacını güden hükümler vardı. Ama aslında kuruluş amacı, kurtuluş çalışmalarına katkıda bulunmaktı. Cemiyete Antakya’nın aydın gençleri, tüccarlar, ileri gelen esnaf, bu arada bir kısım aydın din adamı girmişti.
Fransız makamlarına verilen programa göre Cemiyetin politika ile ilgisi yoktu. Buna rağmen Fransızlar Cemiyetin çalışmasından kuşkulanmış, bu girişim dikkatlerini çekmişti. Cemiyetin programı dışında gizlice politika ile uğraştığına, hatta Türkiye ile gizliden temasta bulunulduğuna inanıyorlardı. Bu açıdan ciddi bir soruşturma başlattılar ve soruşturmayı giderek derinleştirdiler. Tabii bir takım ipuçları bulmakta gecikmediler. Cemiyete girenlerin çoğu, kuruluşun politika ile ilgisi olduğundan habersizdi. Yalnız örgütü yöneten bir kaç kişi işin iç yüzünü biliyordu.
Nihayet durumu tepit eden Fransızlar, bir kararla Cemiyeti kapatıp çalışmalarını önledi, evrakına da el konuldu. El konulan evrak arasında Selamet-i Belde’nin gizlice politika ile uğraştığını belirleyen belgeler de vardı. Fransızlar Cemiyetin yöneticilerinden ele geçirdikleri bir kaç kişiyi tutukladılar. Başkan Samih Azmi Ezer ile iki arkadaşı bir yolunu bulup gizlice sınırı aşarak Türkiye’ye sığınmayı başarabildi.⁴Samih Azmi Bey Adana’ya yerleşti. Uzun yıllar Hatay’a dönmeyerek Ankara, İstanbul ve Adana’da Hatay’ın kurtuluşu için uğraşan ülkü arkadaşlarıyla birlikte bütün gücü ile çalıştı. Kurtuluştan bir süre önce Fransızların çıkardığı bir af kararından yararlanarak Antakya’ya döndü. Kurtuluşa kadar Antakya’da Heyet-i Temsiliye ile birlikte sonuna kadar çaba harcadı.
Hatay Kurtuluş Savaşının ilk yıllarında Antakya’da kurulmuş olan “Selamet-i Belde Cemiyeti” Kurtuluş Savaşı’nın nüvesini teşkil etmesi bakımından Hatay tarihinin önemli bir sayfasını işgal edecektir. Özellikle Cemiyetin kurucusu rahmetli Samih Azmi Ezer’in bu uğurda harcadığı maddi, manevi çaba övülmeye değer. Onu rahmetle anmak, hepimiz için bir borçtur.
⁴Konu ile ilgili tamamlayıcı bilgi için bkz. Mehmet Tekin, “İşgal Yıllarında Hatay Cemiyetleri, Selamet-i Belde, Elektrik Şirketi, Hilal-i Ahmer” Güneyde kütür, sayı 5, (Temmuz 1989), s. 2-5
